حدود 40 درصد از صدمات و ضرباتي که به دندانها و فک و صورت وارد ميشود، به دنبال يک فعاليت ورزشي اتفاق ميافتد. طي اين مدت دندانها ممکن است لق شوند ، بشکنند ، از جاي خود بيرون بيفتند ، در فک فرو بروند و يا حتي بلعيده شوند. در ورزشهاي رزمي و سرعتي ، احتمال ايجاد صدمات فکي ، دنداني بيشتر است.
شناخت خطرات ايجاد شده در دندانها در حين ورزش ، مهم است. داشتن اين اطلاعات براي افراد ورزشکار ، خانوادههايي که فرزندان ورزشکار دارند و همچنين مربيان لازم است. صدمات ايجاد شده در اثر ورزشها گاهي بسيار شديد است و چون معمولا در دندانهاي جلويي ورزشکاران اتفاق ميافتد ، علاوه بر سلامتي ، شکل ظاهري آنها را هم به شدت تهديد ميکند.
محافظهاي دنداني ، تا حد زيادي دندانها را در مقابل خطرات محافظت ميکند. اين محافظها ممکن است بهصورت پيشساخته تهيه شود و يا در مطب یا کلینیک دندانپزشکی ، بهصورت حرفهاي و کاملا شخصي براي يک ورزشکار ساخته شود. نوع پيشساخته محافظهاي دهاني معمولا توسط ورزشکار خريده ميشود و سپس او با حرارت دادن و قرار دادن آن بين دندانهايش ، فرم دندانها را روي محافظ دهاني ايجاد ميکند و به عبارتي ورزشکار براي خودش يک محافظ ميسازد. جداي از نوع محافظ دهاني که ورزشکار استفاده ميکند ، اين محافظ بايد خصوصياتي را دربرداشته باشد تا استفاده از آن ، راحت ، مفيد و موثر باشد:
- محافظ دهاني بايد راحت باشد ، به آساني در دهان جاي بگيرد و لق نزند.
- ضخامت آن بايد مناسب باشد و در مناطق حساس ، حداقل 4 ميليمتر ضخامت داشته باشد تا بتواند نيروهاي مخرب را خنثي کند.
- محافظي براي ورزشکار مناسب است که وقتي با دندانهايش روي آنها فشار ميآورد ، تقريبا تمام دندانهاي فک مقابل هم با محافظ در تماس باشد. در اين شرايط احتمال شکستن استخوان فک هنگام ضربه به حداقل ميرسد.
- محافظهاي دهاني که در مطب ساخته ميشوند از تطابق بهتري با دندانهاي ورزشکار برخوردارند.
۶ توصيه به ورزشکاراني که از محافظ دنداني استفاده ميکنند.
محافظ دهاني تان را به کس ديگر قرض ندهيد. اين وسيله فقط مناسب دهان شما ساخته شده و با دهان شما تطابق کافي دارد.
محافظ تان را جاهايي که حرارت بالايي دارد و يا ممکن است گرم شود (مثلا در اتومبيل تان زير نور آفتاب) قرار ندهيد چون گرما فرم آن را عوض ميکند.
هنگام استفاده ، محافظ تان را بعد از هر راند مسابقه و در زمان استراحت بين راند از دهان تان خارج کرده و قبل از استفاده مجدد آن را با آب بشوييد. بعد از آنکه مسابقه تمام شد و ديگر به محافظ تان نياز نداشتید ، آن را با آب سرد يا ولرم (نه آب داغ) و صابون بشوييد و سپس با آب سرد آبکشي کنيد.
ظرفي را براي نگهداري محافظ دهاني تان تهيه کنيد. روي در اين ظرف بايد سوراخهايي براي تهويه وجود داشته باشد. ظرف را پر از آب کنيد و محافظ را درون آن قرار دهيد.
قبل از استفاده دوباره از محافظ دهاني تان، آن را خوب بررسي کنيد. دنبال ترکها خصوصا در جاهاي نازک آن بگرديد و اگر ترک دارد از اين محافظ استفاده نکنيد.
هيچ محافظ دهاني ، براي ابد ، عمر نميکند. سطح دنداني محافظها ممکن است صاف شوند و تطابق دندانها با محافظ ممکن است از دست برود. اگر دندانپزشک محافظ دهاني شما را ساخته است قبل از شروع هر دوره از مسابقات ، به او مراجعه کرده و هم از سلامت دندانها و هم از سلامت محافظ دهاني تان مطمئن شويد.
۳ توصيه دندانپزشکان براي نجات يک دندان
گر به هر دليلي صدمات دنداني هنگام ورزش اتفاق افتاد ، شما به عنوان ورزشکار ، مربي ، والدين فرد ورزشکار و يا حتي به عنوان تماشاچي آگاه ، خوب است اطلاعات و راهحلهاي اوليه را بدانيد و بتوانيد دندان صدمه ديده را تا حد زيادي نجات دهيد.
اگر دندان صدمه ديده لق شده است آن را در جاي خودش ثابت کنيد و به کمک يک وسيله ساده مثل يک تکه فويل آلومينيوم ضخيم ، آن را به دندان کناري ثابت کرده و به دندانپزشک مراجعه کنيد.
اگر دندان شکسته ، دنبال تکه شکسته آن در اطراف بگرديد. اگر تکه شکسته آن پيدا نشد ، يک راديوگرافي سينه لازم است تا مطمئن شويم که فرد صدمه ديده تکه دندان را نبلعيده باشد.
اگر تکه شکسته پيدا شد آن را نگه داريد و همراه با مصدوم به دندانپزشک برسانيد.چون گاهی اوقات می توان آن را به طور موفقیت آمیز در محل اصلی خود مجدداٌ کار گذاشت.احتمال موفقیت این عمل به طول مدت زمانی که دندان در خارج از محل اصلی خود قرار داشته است و نیز به میزان خشک شدگی غشای پریودنتال ، بستگی دارد. برای اینکه بتوان میزان خشک شدن این غشا را به حداقل رساند ، لازم است که در طول زمان حرکت به سوی پزشک ، دندان به صورت مرطوب نگه داشته شود ، برای مثال می توان آن را در زیر زبان و یا در دستمالی که آغشته به بزاق دهان شده است ، نگهداری کرد.
آيا تاكنون برايتان پيش آمده است كه به علت گرفتگي عضلات گردن، نتوانيد سرتان را تكان دهيد؟ يا وقتي در حال انجام فعاليتي هستيد، ناگهان احساس كنيد، قسمتي از بدنتان بشدت دردناك شده و ديگر قادر به ادامه فعاليت نيستيد؟
اين دردهاي ناگهاني گاهي آنقدر شديد است كه بسختي ميتوانيد از جايتان بلند شويد. در حقيقت، اين دردها ناشي از گرفتگي ماهيچهها يا عضلات اطراف ستون فقرات است. عضلاتي كه اطراف ستون فقرات قرار دارد، يكي از قويترين و اصليترين عضلات بدن است و به همين علت، گرفتگي اين عضلات ميتواند با درد بسيار شديدي همراه باشد كه محدوديتهاي حركتي براي فرد ايجاد ميكند. گرفتگي عضلات بدن، واكنشي طبيعي نسبت به ايجاد تغييراتي در ماهيچهها يا رشتههاي عصبي است كه در مجاورت اين عضلات قرار دارد. اين واكنش در محافظت از عضلات بدن در مقابل اين تغييرات نقش بسيار مهمي ايفا ميكند. عوامل متعددي ميتواند به گرفتگي عضلات بدن منجر شود، اما حركات ناگهاني از جمله علل اصلي مواجهه با چنين مشكلاتي است. حركتهاي ناگهاني و نادرست، كشش شديدي در بافت ماهيچهاي و عصبي ايجاد ميكند كه موجب دردناك شدن اين عضلات ميشود. گاهي نيز گرفتگي عضلات، نشانه وجود صدماتي در قسمتهاي داخلي ستون فقرات مانند مهرهها، ديسك يا رشتههاي عصبي است كه مهرهها را به هم متصل ميكند. درد ناشي از گرفتگي عضلات، دردي است كه ميتواند نشانهاي از وجود تغييرات در بدن باشد. از آنجا كه درد عضلات، موجب ايجاد محدوديتهايي در حركت ميشود، ميتواند نقش مهمي در پيشگيري از آسيبهاي احتمالي آن قسمت از بدن داشته باشد. درد ناشي از گرفتگي عضلات با انجام فعاليتهاي فيزيكي شدت مييابد و پس از استراحت تا حد زيادي بهبود پيدا ميكند. بر خلاف آنچه به نظر ميرسد، در صورت مواجهه با چنين عارضهاي، استراحت طولاني مدت علاج كار نيست.
فعاليتهاي فيزيكي سبك ميتواند تاثير مهمي در بهبود داشته باشد. افزايش قدرت عضلات ميتواند راهكار مناسبي براي جلوگيري از گرفتگي عضلات و دردناك شدن آن باشد. دوچرخهسواري، شنا و پيادهروي، ورزشهاي سبكي هستند كه برستون فقرات و مفاصل فشاري وارد نميكنند. انجام حركتهاي كششي نيز موجب افزايش انعطافپذيري عضلات و تسريع روند خونرساني در بافتهاي ماهيچهاي بدن ميشود كه ميتواند نقش مهمي در افزايش توانايي عضلات داشته باشد.